Latin - Summi Pontificatus - 40
40.- Itaque divina posthabita.auctoritate eiusque legis imperio, id necessario consequitur ut civilis potestas absolutissima nullique obnoxia iura usurpet, quae ad summum Creatorem unice pertinent; utque, in eiusdem Creatoris locum suffecta, rem publicam. vel civium communitatem eflerat quasi supremam totius humanae vitae metani maximamque normam in iuris morumque ordine habendam; atque adeo omnes prohibeat quo minus ad naturalis rationis christianaeque conscientiae praecepta refugiant.41.- Non diffitemur utique errata opinationum principia non omnino semper detrimentosam vim suam moribus inferre; idque praesertim cum christianae vitae consuetudo, quae plurimis iam saeculis a maioribus accepta populorum animos informet, altissimas, etsi hoc non percipitur, radices egerit. Ninilo secius accurate diligenterque animadvertendum est quamlibet socialis vitae normam infirmarci labantemque fore, quae in humano solummodo fund amento consistat, quae terrenis tantum consiliis propositisque dirigatur, quaeque unice ex externae auctoritatis sanctione vim suam virtutemque eruat.42.- Ubi humana iura a divinis pendere renuitur ubi non nisi ad adumbratam incertamque terrenae auctoritatis speciem provocatur, ac iura vindicantur, quae nulli sint obnoxia, quaeque non probitatis, sed utilitatis tantum rationibus regantur, inibiipsum hominum ìùs, in actione agitationeque vitae, interna in animos vi necessario exuitur; qua dempta, rite agnosci rerumque iacturas a civibus postulare non potest.43.- Interdum utique accidit ut publica potestas, quamquam nutantibus id genus fulciminibus subnixa, per fortuitos casus rerumque adiuncta, terrena eiusmodi incrementa assequatur, quae iis admiratioiiem iniiciant, qui in res ipsas non penitus introspiciant; necessitate tamen contingit ut ineluctabilis illa lex victrix emergat, qua incepta omnia collabantur, quae fuerint ex impari prorsus, aperta vel occulta, ratione exorta, cum nempe adeptus in externis reous magnitudinis exitus probitatis honestatisque normis intima firmaque vi sua non respondeat. Quae quidem impar ratio tum non haberi non potest, cum publica auctoritas Summi Legislatoris dominatum vel infitiatur, vel respuit, qui dum civitatis moderatoribus potestatem attribuit, eiusdem tamen potestatis terminos decrevit.44.- Eteniin civitatis imperium, quemadmodum per Encyclicas Litteras Immortale Dei32 sapientissimus Decessor Noster p. m. Leo XIII edocet, idcirco a summo omnium Creatore statutui est, ut ex illius ordinis praescriptione, qui in universalibus, quil>us regitur, principiis ac normis incommutabilis consistit, publicam rem moderetur; ut humanae personae, in praesenti hacl vita, ad corporis mentisque vires quod attinet et ad rite coml ponendos mores, perfectionis adeptìonem faciliorem reddat; utque cives adiuvet ad supernum sibi destinatum finem assequendum.45.- Eo igitur nobilissimo munere fungitur res publica, ut, ini nationis vita, privata singulorum incepta et opera recognoscat, temperet atque promoveat; eaque ad commune omnium bonurnj convenienter dirigat, quod quidem non ex alicuius arbitrio, neque solummodo a terrena civilis societatis prosperitate, velutil a primaria ratione sua definiatur, sed ex naturali potius homi' nis perfectione congruenter provehenda, ad quam civitas ipsa a supremo Creatore, quasi instrumentum atque praesidium, destinatur.46.- Quisquis rem publicam quasi finem considerat, ad quem omnia confluant, cuique omnia obtemperent, facere is non potest quin mansuris verique nominis nationum incrementis noceat, officiat. Quod profecto contingit, sive infinitus eiusmodi dominatus ex nationis, vel populi, vel ex alicuius civium ordinis mandato, rei publicae attribuatur, sive ipsamet eandem imperandi rationem sibi sumat civitas, utpote dominatrix absolutissima, nulli prorsus obnoxia.47.- Si enim res publica privatae navitatis incepta ad se trahit ac vindicat, eadem profecto incepta quippe quae multiplicibus normis, peculiaribus ac propriis, regantur, quae quidem ad propositum tute assequendum conducant non sine publici boni iactura, detrimenta accipere queunt, cum ai.ni^turaji;reruin) pr dine abstrahantur, quarum rationem ac periculum privati in se recipiant.48.- Ex hoc cogitandi agendique modo id discriminis oriri potest, ut domesticus etiam convictus, primus ille ac necessarius humanae societatis atque eius profectus eiusque commoda perinde considerentur, quasi ad nationis imperium dominationemque unice respiciant ; itemque ut oblivioni detur homines eorumque familias suapte natura civitatem antecedere, ac divinimi Creatorem pecuìiaria utrisque dedisse iura facultatesque, iisdemque destinasse munus, quod naturalibus ac certis necessitatibus respondeat.49.- Eademque opinandi ratione novae subolis educatio non eo spectat, ut omnes corporis, mentis animique vires convenienter eonformentur et adaugeantur, sed ut illa tantum civica virtus efferatur summopereque excitetur, quae ad prosperos politicae rei eventus necessaria videatur; quapropter quae animi ornamenta nobilitatem, observantiam humanitatemque redolent, minus ea commendantur, quasi acrem iuvenilis ingenii fortitudinem minuant ac deprimalit.
50.- Quapropter ea paene oculis observantur Nostris pericula ac discrimina, quae ex imminutis ac sensim abolitis domestici convictus iuribus praesenti huic nostrae futuraeque aetati obventura formidamus. Nostrarum igitur esse partium ducimus ex officii conscientia, quod gravissimum ministerium Nostrum postulat, eiusmodi iura religiose affirmateque tueri; quandoquidem nostrorum temporum angustias, cum ad res externas ac terrenas, tum ad spiritualia bona quod attinet, itemque innumeras errorum fallacias atque ea quae inde misere consequuntur, nemo procul dubio tam acerbe perpetitur, quam domestica societas. Ita quidem ut cotidianum asperitatum miseriarumque pondus atque increscens ea undique indigentia, quam nulla forsitan superior aetas tam luctuosam experta est, cuiusque causa veraque necessitas saepenumero cernì nequeunt, tolerari utique non possint sine tenaci illa animi firmitate magnitudineque, quae admirationem omnibus commoveant. Qui, pastorali munere fungentes, intimas conscientiae latebras inspiciunt, et occultas matrum lacrimas tacitumque patrum familias moerorem atque inrmmeros angores cognoscere possunt de quibus ulla publica rerum rationaria nec loquuntur, nec loqui queunt ii procul dubio gliscentem formidolose cotidie magis hunc aegritudinum cumulum anxio sollicitoque animo vident; ac probe norunt tenebricosas improborum hominum vìres, qui hoc unum annituntur, ut, iisdem rerum asperitatibus abutentes, omnia misceant atque subvertant, in insidiis esse; opportunitatem aucupantes, qua impia sibi assignata propesila exsequi valeant.51.- Quisnam prudens atque cordatus, in gravissimis bisce rerum condicionibus, rei publicae ampliora iura ultraque solita deneget, quae iisdem condicionibus respondeant, quibusque plebis necessitatibus subveniatur? Sed postulat tamen statuta a Deo ratio in ordine morum, ut diligentius perpendatur, ex boni nempe communis norma, quid fas sit, in bisce decernendis, quae tempera moneant, quid nefas; itemque quid reapse necessitas exposcat.52.- Ceterum quo graviora incommoda rerumque iacturas a singulis civibus et a domestica societate exposcit publica potestas, eo magis debet animorum iura sancta inviolataque servare. Ipsa siquidem potest opes cruoremque expetere, at nunquam animarti a Deo redemptam potest. Quamobrem, quod sempiternum Numen patribus matribusque familias munus concredidit, hoc est consulendi subolis cuiusque suae bono, ad praesentem futuramque vitam quod attinet, itemque fìlios ad vera religionis praecepta apte conformandi, id nemo unus, sine gravi iuris detrimento, ad se rapere potest. Quae quidem apta conformatio eo etiam prò certo spectat ut adulescentium animos ad nobilissima ea patriae caritatis officia excitet atque compellat, ex quibus, alacri' mente hilarique voluntate exsequendis, eiusdem amoris studium in patriae solum actuose demonstretur. Attarnen iuvenilis institutio, quae ex consulto oblivioseque praetefmtBerirt mvehum oculos ad caelestem quoque patriam dirigere, cum in ipsam iuventutem, tum in christianae familiae officia ac iura, nunquam quidem abalienanda, iniusta prorsus evaserit; atque adeo, utpote fuerit statutos sibi fines transgressa, ipsum populi civitatisque bonum remedia adhibenda postulat. Istiusmodi educatio iis videatur forsitan, qui eius rationem ac periculum in se receperint, auctioris roboris firmitatisque fons; at qui consecuturi erunt eventus huius rei fallaciam ostendent. Maiestatis crimen adversus "Regem regum et Uominum dominantium", 33 in puerorum institutione patratum, quae christianos spiritus christianosque sensus neglexerit vel aversata fuerit, cum divinam illam lesu Christi invitationem praepediat ac prohibeat "sinite parvulos venire ad me", 34 acerbissimos procul dubio proferet fructus. At centra publica potestas, quae patrum matrumque familias animos, ob id genus discrimina summo dolore affectos, ab eiusmodi sollicitudinibus liberai, eorumque iura redintegrat, internarti procul dubio civitatis tranquillitatem provehit, ac tutum constituit fundamentum, quo futura patriae prosperitas innitatur. Quos parentibus Creator largitus est, filiorum animi, sacro fonte expiati ac regio distincti lesu Christi signo, quasi sacrum constituunt thesaurum, cui sollicitus Dei amor invigilat. Divinus ipse Eedemptor, qui quondam Apostolis edixerat : "Sinite parvulos venire ad me", etsi benignitatis misericordiaeque plenus, iis tamen atrocia mala comminatus est, qui puerulos, sibi carissimos, pravo exemplo offendant. At quaenam flagitiosior ofìensio haberi potest, quaenam suboli detrimentosior ac magis in posterum nocitura, quam ea puerilium morum conformatio, quae iuventam transversam agat ad metani, quae longe absit a Christo "via, veritate et vita", eamque a divino Redemptore vel occulte vel palam abalienari iubeat? Qui quidem divinus Redemptor, a quo praesens ac futura iuvenilis aetas miserrime abstrahitur, idem ipse est, qui omnem ab Aeterno Patre potestatem accepit, cuiusque ex manibus pendet civitatum, gentium nationumque fortuna. Earum siquidem vitam contrarii vel produci, earumque incrementa amplitudinemque provehi, ad eum unum pertinet. Animus tantummodo ex rebus omnibus, quae in terra habentur, immortalitate fruitur. Quapropter ea educationis ratio, quae sacra christianae familiae saepta, divinae legis praesidio tuta, sarta tectaque non servaverit, quae eorum fundamenta subverterit, atque iter ad Christum adulescentibus praecluserit, ne "aquas in gaudio hauriant de fontibus Salvatoris" ; 35 quae denique ab eodem Christo et ab Ecclesia abalienationem praedicaverit, quasi in nationem vel in aliquem civium ordinem fidelitatis indicem, ea procul dubio in semetipsam damnationis poenà animadverterit, eritque stato tempore ineluctabilem sententiae veritatem experta sacri vatis admonentis : "Recedentes a Te in terra scribentur". 3653.- Opinatio illa, Venerabiles Fratres, quae imperiimi paene in finitum rei publicae attribuit, non ìnternae tantum nationum vitae et auctioribus componendis incrementis perniciosus error evadit, sed mutuis etiam populorum rationibus detrirnentum affert; quandoquidem unitatem illam infringit, qua civitates universae inter se contineantur oportet, gentium iura vi firmitateque exuit, atque, viam sternens ad aliena violanda iura, pacate una simul tranquilleque vivere perdimcile reddit.54.- Etenim hominum genus, quamquam ex naturalis ordinis a Deo statuta lege in civium classes disponitur, itemqtie in: nationes civitatesque, quae ad suam quod attinet interni regiminis temperationem, aliae ab aliis non pendent, mutuis tamen in iuridiciali ac morali re vinculis obstringitur, et in universam magnamque coalèscit populorum congregationem, quae ad assequendum omnium gentium bonum destinatur, ac peculiaribus regitur normis, quae et unitatem tutantur, et ad res cotidie magis prosperas dirigunt.55.- Iamvero nemo est qui non videat asseverata illa rei publicae iura, absolutissima nullique prorsus obnoxia, legi buie naturali et insitae omnino adversari, eamdenique funditus refellere; itemque patet eadem iura illas legitime initas necessitudines, quibus nationes inter se coniunguntur, civitatis moderatorum arbitrio permittere, ac praepedire quominus recta habeatur animorum omnium consensio ac mutua adiutricis operae collatio. Id siquidem postulant, Venerabiles Fratres, congruenter compositae perpetuoque mansurae civitatum rationes, postulant amicitiae vincula, e quibus uberes oriantur fructus, ut naturalis iuris principia ac normas, quibus nationes inter se contineantur, rite populi agnoscant, iisdemque obtemperent. Parique modo eadem ipsa principia iubent libertatem cuique suam servari incolumem, eaque omnibus tribui iura, quibus vivant, ac per civilis progressionis iter ad res magis cotidie prosperas adveniant; iubent denique pacta con venta, ex gen tinnì iure stipulata ac sancta, integra inviolataque"p&rraaaeré.56.- Haud dubium est tum gentes solummodo posse una simul quieteque vivere, tum solummodo posse publice iureque statutis necessitudinibus regi, cum mutua intersit fiducia,cuin omnibus persuasum sit datam fidem incolumem utrinque servatum iri, cum omnes denique illud prò certo accipiant "meliorem esse sapientiam quam arma bellica" ; 37 ac praeterea cum ad rem suam aptius inquirendam disceptandamque omnes parati sint, non vero ad discriminis causam vi minaciterque decernendam, si morae, si controversiae, si difficultates mutationesque obvenerint, quae quidem omnia non ex prava tantum voluntate, sed ex mutatis etiam vicissitudinibus et ex repugnantibus invicem suis cuiusque utilitatibus oriri queunt.57.- Ceterum, ius gentium idcirco a divino iure vindicare, ut in rei publicae moderatorum arbitrio veluti fundamento unice innitatur, nihil aliud significat quam illud ipsum ex honoris sui suaeque firmitatis solio detrudere, idemque nimio concitatoque privati publicique commodi studio permittere, quod non alio contendit, nisi ut propria iura efferat, aliena deneget.58.- Asservandum utique est, temporis decursu ob graviter immutata rerum adiuncta quae, dum pactio transigebatur, nec prospiciebantur, nec prospici quidem forsitan poterant aut integras conventiones, aut quasdam earumdem partes alteri exadstipulantibus iniustas quandoque evadere vel videri posse, vel saltem nimio graviores evenire, vel denique eiusmodi fieri ut ad rem deduci nequeant. Quod si contingat, procul dubio necesse est tempestive ad sinceram honestamque disceptationem confugere, ut pactio vel opportunas immutationes accipiat, vel iterum omnino componatur. Sed centra, pacta conventa aeque ac res fluxas et caducas habere, sibique tacitam facultatem tribuere, quotiescumque propria utilitas id postulare videtur, eadem infringendi sua sponte, inconsulto nempe vel posthabito altero paciscente, hoc prò certo debita mutuaque fide civitates exuit; atque adeo naturae ordo funditus subruitur, ac populi nationesque quasi praeruptis immensisque voraginibus invicem segregantur.59.- Hodie, Venerabiles Fratres, trepidi omnes malorum cumulum considerant, quem et errores simulataeque iiormae, de quibus explicando diximus, et ea, quae inde consecuta sunt, miserrime coègerunt. Falsae ac superbae infinitae progressionis species, quae multorum illiciebant animos, evanuerunt; iamque ingruentia ruinarum discrimina nondum experrectos e sonino expergefacere videntur, quasi illà iterata sacri vatis sententià: "Surdi, audite, et caeci, intuemini". 38 Quae externo ordine composita videbantur, reapse nihil aliud eraiil, nisi omnia invadens rerum perturbatio : perturbationem dicimus, quae ipsa morum praecepta attigerat, cum eadem, a divinae legis maiestate avulsa, omnem infecissent humanae navitatis campum. At iam non ad praeterita, sed ad futura illa tempera mentis oculos convertamus, quae, ut ii pollicentur, a quibus populorum sors ac fortuna pendet praesentibus cruentisque conflictationibus tandem aliquando pacatis novam rerum rationumque temperationem afferent, iustitiae prosperitatisque fundamento suffultam. Verumtamen numquid alia reapse et, quod praecipuum est, melior atque felicior orietur aetas? Ac nova pacis con venta, novaque inter nationes constituta ordinatio, quae huius belli finem consequentur, num iustitia aequitateque erga omnes ac redintegranti paciferoque spiritu eonformabuntur, vel potius veteres recentesque errores luctuose repetent? Vanum profecto est ac fallax, quod experiendo comprobatur, e belli solummodo conflagratione ex eiusdemque exitu novum sperare ordinerà. Dies, quo victoria affulget, ei utique, qui eam ad se rapuit, triumphum affert; attamen illius horae momentum, dura iustitiae angelus cum violentiae daemone contendit, non discrimine caret. Siquidem nimio saepius victoris animus obdurescit ; eidemque temperanza et sagax longeque prospiciens prudentia infìrmitas animique debilitas videtur. Ac praeterea popularium animorum concitatio, quam tot tantaeque factae iacturae tolerataeque acerbitates exacuerunt, eorum quoque oculos saepenumero quadam caligine obtendere videtur, qui decernendarum rerum rationem in se recipiunt : eosdemque paene iubet aures habere clausas admonenti hurnanitatis aequitatisque voci, quae immani ilio clamore oppriniitur ac restinguitur: "vae victis". Quamobrem si in bisce rerum adiunctis consilia ineantur, exortaeque quaestiones diiudicentur, id contingere potest ut non nisi iniustitiae facinora habeantur fucata iustitiae specie.
60.- Non ex externis igitur rebus, Venerabiles Fratres, non ex gladio, qui pacis condiciones imponere, non pacem gignere potest, salus civitatibus ori tur. Vires virtutesque, quae faciein terrae renovent, ex animorum praecordiis proficiscuntur. Novus rerum ordo, qui nationum vitam moderetur, mutuasque earunidem necessitudines temperet, dirigat cum aliquando immania certamina saevaeque atrocitates conquieverint non iam fluxis illis, quasi infidis mobilibusque arenis, suffulciatur normis, quas nimium invexerit ex arbitrio privatae publicaeque utilitatis studium, sed inconcusso potius firmissimoque naturalis iuris divinaeque'revelationis fundamento subnixus consistat. Indidem eriim legislatpr illius aequilibritatis rationes illamque suscepti officii conscientiam ac prudentiam hauriat, quibus praetermissis, facile profecto est statutos terminos non agnosci, qui legitimum ab iniusto potestatis usum discernant. Hoc tantum agendi modo latae ab eo sententiae intima firrnitudine, nobili dìgnitate religionisque sanctione fruentur; non vero immoderatae sui cuiusque commodi affectationi animorumque cupidinibus inservient. Etenim si mala, quibus hodie hominum genus laborat, ex inordinatae etiam scatent rei oecojajomicae perturbatione, itemque ex concito ilio certamine, quo ad magis aequam contenditur bonorum assignationem, quae quidem mortalibus Deus dilargitus est ut se sustentent seseque ad civilem progressionem provehant; at certissime omnino patet eorumdem malorum radicem altiorem esse, quippe quae ad religionis fidem et ad initas in ordine morum opiniones susceptasque normas pertineat, quae profecto ea de causa corruptae ac pessumdatae sint, quod populi ab honestatis principiis et ab christianae fidei christianaeque doctrinae unitate, pedetemptim digrediantur, quam olim indefatigabilis ac benefica Ecclesiae opera provexerat. Quamobrem nova hominum institutio ac reformatio, ut suos queat edere fructus, religionis praesertim spiritu imbuatur oportet; a divino igitur Redemptore, veluti ab necessario capite, oriatur, integra iustitia actuose temperetur, caritate denique consummetur ac perficiatur.61.- Hanc vero efficere animorum renovationem, cuius rationes cum mutatis temporum condicionibus mutatisque hominum necessitatibus exaequari debent, potissimum materni Ecclesiae muneris omcium est. Enimvero, quam eidem divinus Conditor commisit, Evangeli! praedicatio, qua veritatis, iustitiae caritatisque praecepta hominibus traduntur, itemque studium eo contendens ut eadem praecepta firmas in animis et altas radices agant, haec quidem tam apta ad assequendam pacem, tam nobilis ac frugifera opera est, ut nihil aptius ac nobilius, nihil iructuosius haberi possit. Quod quidem munus, prò sua gravitate amplitudineque, eorum pectora frangere videatur, qui militantis Ecclesiae ordinibus adsciscuntur; sed tamen id eniti ut Dei regnum prò facultate provehatur quod per saeculorum decursum variis est ac multiplicibus modis. nec sin ingentibus laborum asperi tatibus, ad effectum deductum officium est, quo omnes adstringuntur, quotquot, divina aspirante gratia e Satanae servitute liberati, per sacrum baptismatis lavacrum ad Dei regnum vocati sunt. Quodsi huius regni participem fieri ad eiusque praecepta vitam conformare suam, idque conari ut, eius finibus magis in dies magisque productis, novi usque cives queant spiritualibus eius bonis potiri, si haec omnia nostris hisce diebus postulant ut quaevis impedimenta difficultatesque superanda sint, ex composito congesta atque ita gravia, ut nunquam forsitan alias; nihilo secius christifideles non idcirco sincera atque animosa catholicae fìdei professione eximuntur, sed potius eiusmodi causam, suae quoque vitae suarumque rerum iacturà, etiam atque etiam urgere debent. Quisquis ex lesu Christi spiritu vivit, non iis, quae obveniant, difficultatibus frangitur, sed .Deo omnino confisus, quoslibet volenti animo labores tolerat; non angustias, non necessitates, quas tempera ingerant, refugit, sed eas potius oppetit, paratus seinper caritate illa suppetias ire, quae, morte fortior, nec incornmoda renuit nec aerumnarum fluctibus submergitur.62.- Ac Nos, Venerabiles Fratres, intimo solacio caelestique gaudio perfundimur, ac cotidie summas Deo optimo persolvimus grates, dum in omnibus catholici terrarum orbis regionibus praeclara ac luculentissima exempla cernere fas est incensi illius christiani studii, quod ea omnia, quae nostra haec aetas deposcit, animose aggreditur, quodque nobili nisu et propriam cuiusque adipiscendam sanctimoniam curat quod primum ac praecipuum est et, ad augenda divini regni incrementa, apostolatus incepta atque opera provehit. Siquidem ex invectis passim Eucharisticis Conventibus, quos Decessores Nostri impensissima cura refovere non destiterunt, atque ex adiutrice laicorum hominum opera, qui in Catholicae Actionis ordinibus ad sui omcii suique muneris conscientiam actuose informantur, tam uberes gratiae virtutisque fontes profluunt, ut, dum saeculum maiora videtur detrimenta minitari, maioresque afferre necessitates, dumque christianum nomen cotidie acrius ab impietatis viribus impugnatili, tantum momenti opportunitatisqu( habent, ut magis quam prò merito aestimari non possint.63.- Quandoquidem, proh dolor, sacerdotes hodie numero paucioj res sunt quam eorum munera expetunt, et in iiostram quoque aetatem haec divini Servatoris sententia convenit <( messis quidem multa, operarli autem pauci", 39 consociata illa laicoru) hominum navitas, ecclesiasticae hierarchiae praestita, quae sii coti die increbrescens ac nobili ardentique se devovendi studù animata, auxiliares opes sacrorum administris praebet pretiosissimas, atque eiusmodi profectus spondet, qui optime sperare iubeant. Preces ab Ecclesia admotaé ad Dominum messis, ut mitl tat operarios in vineam suam, 40 ea ratione admìssae videntur,) qua peculiares temporum necessitates postulant; ita scilicet ut sacerdotum opera, impar saepenumero ac praepedita, felicitei substituatur atque compleatur. Alacres hominum vel muliel rum, iuvenum vel puellarum phalanges, dicto audientes Summo) Pontifici, Episcoporumque cuiusque suorum normis obtemperantes, toto pectore incensoque ardore apostolatus operibus sei devovent, ut populi multitudines, quae a lesu Christo misere aberraverint, ad eum tandem aliquando remigrent. Habeant igitur illi, hac hora, Ecclesiae humanaeque consortioni gravissima, paternarn salutationem Nostram; gratiam habeant, quam iisdem effuso animo referimus, ac probe noscant eos Nos paterno fidentique animo prosequi. Curri lesu Christi Regis signa volentes libentesque sequantur, eidemque se, operarti vitamque suam addixerint, haec sacri Psaltis verba iure usurpare possunt : "Dico ergo opera mea Regi" ; 41 ac non modo precando sed operando etiam id efficere annituntur ut Dei regnum adveniat. In omnibus civium classibus atque ordinibus eorum adiutrix navitas, sacrorum administris data, vires exserit pretiosissimas, quibus id muneris committitur, quod nobilissimus iienio ac fidelissimus nec pulcrius, nec maioris solacii optare possit. Apostolicus hic labor, ex Ecclesiae afflatu ac normis exantlatus, ea ratione laicos homines quasi Christi administros consecrat, quaS. Augustinus luculenter explicat: "Cum... auditis, fratres, Dominum dicentem : Ubi ego sum, ibi et minister meus erit, noli te tantumrnodo bonos Episcopos et clericos cogitare. Etiam vos prò modo vestro ministrate Christo, bene vivendo, eleemosynas faciendo, nomen doctrinamque eius, quibus potueritis praedicando, ut unusquisque etiarn pater familias hoc nomine agnoscat paternum aflectum suae familiae se debere. Pro Christo e prò vita aeterna suos omnes admoneat, doceat, hortetur, corripiat, impendat benevolentiam exerceat disciplinam; ita in domo sua ecclesiasùcum et quodammodo episcopale implebit officium, ministrans Christo, ut in aeternum sit cum ipso". 42 64.-Atque heic animadvertendum est domesticarli societatem, hac in laicorum adiutrice opera promovenda, quae in praesens, ut diximus, tantum momenti habet, peculiares obtinere partes, cum familiae regimen ac temperatio ad informandos filiorum animos multum possit ac valeat. Usquedum in domesticis focis sacra fulgebit christianae fìdei fiamma, ac patres matresque fainilias subolis animos hac fide imbuerit, procul dubio nostra iuventus regiam lesu Christi potestatem prompte actuoseque agnoscet, iisque omnibus, qui Eedemptorem ex hominum communitate quasi extorrem exigere conentur, in eiusque sanctissima iura sacrilego facinore invadant, prò virili parte strenuoque pectore adversabuntur. Ubi sacrae aedes operiuntur, ubi lesu Christi cruci afiìxi imago e scholis, e litterarum ludis eicitur, ibi domesticus convictus unicum restat quodammodo impervium christianae vitae perfugium, quasi a providentissimi Dei benignitate datum. Immortales igitur Deo grates agimus, quod innumeras cernimus familias hoc munus exsequi studiosa illa fidelitate, quae neque rerum iacturis, neque oppugnationibus frangatur. Potens iuvenum puellarumque instructa acies, f in iis etiam regionibus, in quibus lesu Christi fides cum iniqua insectatione omneque genus malorum tolerantia arctissime coniungitur, ad divini Redemptoris solium ita impavida ac secura consistit, ut praeclara martyrum exempla in memoriam reducat. Quodsi Ecclesiae ubique gentium, iustitiae caritatisque magistrae, libera illa tribuatur agendi facultas, cuius ius ex divino mandato eidein est indubium ac sacrosanctum, tum uberes profecto bonorum fontes usque quaque profluant, tum lux menfcibus ac pacatus rerum ordo civitatibus oriantur, tum denique necessariis pretiosisque viribus vera immani generis incrementa promoveantur. Ac si suscepta illa consilia, quae eo contendant ut in civilis societatis ordinibus interque nationes pax tandem constabiliatur, iis evangelicis temperentur normis quibus adversus immodica suae cuiusque utilitatis studia, quae singulos multitudinesque exagitant, christianus amor effertur ac praedicatur tot procul dubio tantique devitentur luctus ac felix tranquillitas mortalibus concedatur.65.- Enimvero leges, quibus christianorum vita regi tur, ac genuinae germanaeque humanitatis praecepta non sibi invicem obstant, sed communi mutuoque praesidio inter se adiuvant. Nos igitur, qui humano generi laboranti ac spiritualium terrenarumque rerum detrimentis perturbato prospicere ac consulere tantopere cupimus, nihil magis optamus quam ut praesentes angustiae ex oculis multorum caliginem discutiant, qui Christum Dominum Ecclesiaeque rnunus intentis animis considerent in suaque luce ponant; utque ii omnes, qui publicae rei gubernacula moderantur, liberum iter Ecclesiae praebeant, quae idcirco queat ex iustitiae pacisque rationibus novam effingere aetatem atque componere. Pacincatoria eiusmodi opera id profecto postulat, ut Ecclesia ab exercendo munere, sibi a Deo concredito, repagulis ne impediatur, neve eiusdem Ecclesiae iiavitatis campus iniustis definiate terminis, neve denique populi multitudines, ac iuventus praesertim, a benefico eius afflatu abstrahantur. Quamobrem Nos, ut eius in terris vices gerimus, qui a sacro vate "Princeps pacis" "appellata, civitatum rectores eosque omnes, e quorum opera quovis modo publica res pendet, compellamus vehementerque obtestamur ut Ecclesia piena semper liberiate fruatur debita, qua suam possit educationis operam exsequi, ac veritatem impertire mentibus, animis inculcare iustitiam, eosque divina lesu Christi refevere cantate.66.- Etenim, ut Ecclesia nequit exercendo munere suo se abdicare, cuius est divinum illud consilium prò sua parte exsequi, videlicet "instaurare omnia in Christo, quae in caelis et quae in terra sunt",44 ita eius opera magis in praesens necessaria videtur quam unquam alias ; quandoquidem experiendo edocemur extern as solummodo rationes, humana praesidia atque ea omnia, quae politica periclitatur disciplina, gravissimis malis, quibus homines afficiantur, efficacia non posse lenimenta praebere.67.- Haud pauci igitur, cuna fractos noverint dolore summo liominum nisus, eo spectantes ut tempestates compescant atque 'coérceant, quae civilem cultum humanitatemque subvertere contendant, oculos experrecta spe ad Ecclesiam, veritatis caritatisque arcem, et ad hanc Beati Petri Cathedram erigunt, unde intellegunt eam restituì posse religionis moralisque disciplinae unitatem, quae superiore aetate mutuas populorum necessitudines tutas ac pacatas consistere iusserit. Ad quam quidem unitatem tot homines, a quibus nationum fortuna pendet, incenso respiciunt desiderio, cum continenter earum rerum fallaciam experiantur, quibus tantopere olim confisi erant ; unitatem dicimus, quam impensis votis studiisque innumera Nostrorum filiorum agmina expetunt, qui "Deum pacis et dilectionis" 4S cotidie comprecantur ; unitatem denique, quam non pauci nobiles animi, a Nobis seiuncti, praestolantur, qui quidem cum esuriant ac sitiant iustitiam et pacem, ad Petrianam Sedem oculos convertunt, ab eaque consilium, lucem opperiuntur.68.- Ii siquidem Catholicae Ecclesiae inconcussam agnoscunt profitendae fidei vitaeque christianis praeceptis componendae firmitudinem per viginti paene saecula comprobatam ; itemque arctissimam agnoscunt unitatem ecclesiasticae hierarchiae, quae, Apostolorum Principis successori obstricta, evangelicae doctrinae veritate mentes actuose collustrat, homines ad morum sanctitudinem dirigit, atque dum omnibus materno animo indulget, stat tamen impavida vel acerrimos cruciatus ipsunique martyriunì oppetens, cuna bisce verbis omnino rem decernere oportet : Non licet !69.- Nihilo secius, Venerabiles Fratres, lesu Christi doctrina, quae una potest hominibus fidei principia praebere, quaeque et mentis aciem exacuit, et animos divinitus auget, et opportuna ingravescentibus difficultatibus remedia proponit, parique modo Ecclesiae navitas, quae eamdem doctrinam, usque quaque propagatane, homines edocet, eosque ad evangelica instituta conformat, haec quidem interdum hostilibus suspicionibus obtrectantur, quasi civilis auctoritatis cardines concutiant, in eiusque iura involent.
70.- Quas adversus suspiciones JXTos salvis iis omnibus atque integris, quae Decessor Noster im. m. Pius XI, per Encyclicas Litteras Quas primas die xi mensis Decembris a. MDCCCCXXV datas, edocuit de lesu Christi Regis eiusque Ecclesiae potestate apostolica sinceritate declaramus Ecclesiam esse prorsus ab eiusmodi propositis alienam, cum eadem ad homines omnes materna brachia pandat, non ut in eos dominetur, sed ut iisdem qua potest ope inserviat. Neque in peculiarem ac proprium ceterarum legitimarum auctoritafcum locum se sufficere coiiatur, sed potius easdem adiuvat, divini Conditoris sui spiritu pervasa, eiusque vestigiis insistens, qui "pertransiit bene faciendo". 4671.- Ecclesia enim edicit ac praedicat obedientiam observantiamque terrenis potestatibus deberi, quae suam a Deo nobilem originem obtinent; ac Christi Domini praecepto obsequitur dicentis: "Reddite quae sunt Caesaris, Caesari". 47 Quae in sacra Liturgia concinit "non eripit mortalia, qui regna dat caelestia",4S non ea ad se rapere aliena iura contendit. Neque eadem humanas vires deprimit, sed ad magnanima et ad nobilissima quaeque erigit, strenuos effingendo animos, qui suae conscientiae officium non prodant. Quae tot populos ac gentes ad humaniorem cultum provexit, ea nunquam prò certo homines ab civili progressione remorata est, cuius splendore potius materna gaudet voluntate. Propositum, quo Ecclesia nititur, ab Angelis, super Incarnati Verbi cunabula volitantibus, mirando prorsus modo declaratum est, cum haec cecinere : "Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis". 49 Hanc pacem, quam mundus dare non potest, divinus ipse Redemptor quasi sacram hereditatern hisce verbis discipulis tradidit : "Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis" ; 30 atque adeo eam innumeri homines volenti animo lesu Christi praecepta amplectentes, quae Dei proximorumque caratate quasi compendiaria lege continentur, quemadmodum consecuti sunt, ita in praesens consequuntur et in posterum consequentur. Ac per viginti paene saecula rerum gestarum historia, quam summus orator significanter fa te tur "magistram vitae" 51 illam Sacrarum Litterarum veritatem praeclare demonstrat, eum nempe, qui Deo resistit, non habere pacem; 52 solummodo enim Christus "lapis angularis", 5S est, in quo uno cum civilis societas, tum singuli homines possunt salvi consistere.72.- Iam vero, cum super hoc angulari lapide condita sit Ecclesia, numquam procul dubio ab adversis potestatibus obrui poterit, numquam deprimi : "Portae inferi non praevalebunt". 54 immo potius domestica externaque certamina ut eius vini virtutemque augent, ita ei novas victorias pariunt, novasque tribuunt coronas. Centra vero, aedificia quaelibet alia, quae in lesu Christi doctrina veluti fundamento non innitantur, quasi in mobili arena exstructa videntur, atque adeo aliquando misere collabentur. 55* * *73.- Dum has primas, Venerabiles Fratres, vobis damus Encyclicas Litteras, non una de causa videtur Nobis in homines ingruere bora tenebrarum, 56 qua violentiae discordiaeque turbines veluti ex cruento calice innumeros luctus innumerosque dolores profundunt. Num igitur opus est ut vobis asseveremus paternum animum Nostrum, vehementi miseratione permotum, filiis omnibus adesse, iisque praesertim qui aerumnis ìnsectationeque laborant? Quamvis enim populi, belli vortice submersi, adhuc "initia dolorum" ""forsitan solummodo perpetiantur, innumeras tamen familias mors, vastitas, plangor, miseria occupant. Atque tot hominum cruor, eorum etiam, qui, exercitus ordinibus non adsciti, misere occubuere, lugubrem videtur gemitum ex dilecta praesertim ea natione extollere, ex Polonia dicimus, quae ob tenacem suam erga Ecclesiam fidelitatem, itemque ob praeclara in christianum tutandum civilemque cultum promerita, historiae fastis inscripta immortalitatique commendata, humanam fraternamque iure meritoque postulat ab omnibus commiserationem ; ac Deiparae Virgini fidens "Christianorum auxilio", optatum praestolatur diem, quo, ex iustitiae solidaeque pacis rationibus, sibi tandem aliquando liceat quasi e fluctibus sospiti emergere.74.- Quod proxime factum est, quod bisce etiam fit diebus, Nostris tunc oculis quasi praemonstrata specie offerebatur cum, nondum conciliationis spe omnino praecisa, nihil sane inexpertum, nihil inexploratum omisimus ut eà ratìone, quam sive apostolicum munus sive permìssa Nobis instrumenta suaderent, prohiberemus ne ad vini et arma descenderetur, neve aditus omnes praecluderentur cum utriusque partis honore contentionem dirimendi. Cum enim persuasimi haberemus, si ab altero concertantium vis adhibita esset, ab altero etiam arma adhibitum iri, apostolici officii Nostri christianaeque caritatis partes esse duximus omnia conari si tam ab universa hominum consortione quam a christiana re atrocitates cohiberemus, quae omnium gentium bellum haud dubie essent consecutura; quamquam timendum Nobis erat ne patefacta a Nobis consilia ac proposi ta in haud rectam acciperentur partem. At quae monebamus, si obsequenter audita sunt, non iis tamen obtemperatuin est. Ac dum Noster Pastoris ariimus, dolore.ac sollicitudine affectus, rem graviter considerai, Nostros quasi ante oculos Boni Pastoris obversatur imago; a quo mutuatis verbis, ad universum hominum genus vide tur Nobis merito gemitus ille iterandus : "si cognovisses... quae ad pacem tibil nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis!" 5875.- In hac hominum societate, quae in praesens tantopere cum pace Christi in regno Christi discrepai, Ecclesia mater cum suis fidelibus eiusmodi exercetur molestiis. sacri quas eius annales, luctationibus utique rebusque adversis referti, minus saepe referunt. Sed qui in tam difficili rerum cursu sibi in fide Constant, ac forti et magno animo sunt, Christum Eegem iidem sentiunt propius numquam astare sibi quam discriminis tempore, cum fidelitas videlicet re ipsa est praestarida. Ob tot filiorum suorum aerumnas cruciatusque moerore confecta, sed constantia virtuteque erecta quam e divinis derivat pollicitationibus, Christi Sponsa, tantas perpessa miserias, in impendentes sibi procellas contendit. Ea siquidem non dubitat quin e veritate, quam docet, itemque e cantate quam simul praecipit, in rem simul deducit, sincerae voluntatis hominibus incitamenta atque adiumenta oritura aliquando sint ad novum in populis ordinem ex iustitia caritafceque restituendum, postquam mortales, erroris tandem iter pertaesi, de tristibus invidiae violentiaeque fructibus degustaverint.76.- Interea vero, Veiierabiles Fratres, enitendum est ut omnes, at ii praesertim qui belli calamitatibus afflictantur, percipiant christianae caritatis officiurn, praecipuum quidem Christi Regni cardinem, tantum abesse ut inane sit verbum, ut praesens etiam res sit et veritas. Infinitae propemodum hoc tempore opportunitates multiplicibus christianae caritatis inceptis praebentur. Quarn ob rem maximopere confidimus universos filios Nostros, eos praecipue qui belli eximuntur asperitatibus, divinum imitatos Samaritanum, iis omnibus prò viribus esse consulturos qui, quod.bello opprimuntur, non modo miserationis affectum, sed opem etiam peculiari iure rnereantur.77.- Catholica Ecclesia, civitas Dei,"cuius rex veritas, cuius lex caritas, cuius modus aeternitas" 59 cum christianas veritates docens, qualibet fallacia extenuationeque immunes, tum materni animi impulsi! in christianae caritatis operibus desudans, ipsos erroTum et cupiditatum fluctus, veluti beata pacis visio, supereminet, ac dies opperitur, in quibus omnium potentissima Christi Regis manus tumescentes comprimat tempestates atque dissensionis spiritus eiciat, qui eas concitaverint. Quantum in Nobis potestatis est ad diem illum maturandum cum pacis columba in hac terra, discidiorum obruta diluvio, ubi considat reperiet, totum illud Nos praetermissuri non sumus, cum eorum civitatum moderatorum opera freti, qui, antequam belli conflagratio erumperet, immaiiem eiusmodi procellam nobili nisu repellere conati sunt, tum iis confisi, innumeris prorsus, qui, ex quavis natione et ex quovis civium ordine, non modo iustitiam, sed caritatem etiam ac misericordiam inclamant, tum denique potissimum omnipotenti Dei Numine fidentes, ad quem precatione hac cotidiana utimur : "In umbra alarum tuarum sperabo, donec transeat iniquitas". 6078.- Infinita sane Deus potestate fruitur; quapropter non minus is prosperitatem fortunamque populorum quam singulorum hominum consilia moderatur, in quam maluerit partem leniter haec convertens ; eo scilicet usque ut ea ipsa quae inferantur impedimenta, haec prò sua poiestate in ins.trumenta mutet, quibus rerum eventus fingat atque hoininum mentes voluntatemque liberam ad sua inflectat proposita.79.- Ad Deum igitur, Venerabiles Fratres, admovete preces, admovete continuas, tunc maxime admovete, ubi divina amoris Hostia litatis. Deo vos supplicate, quibus animose professa fides gravia, molesta, plus quam humana haud raro incommoda parit; ad Christum lesum vos ipsi precamini, aerumnis doloribusque confecta Ecclesiae membra, cum vos ille de laboribus vestris consolaturus ac recreaturus accedit.80.- Ac recta adhibita sui ipsius suarumque cupiditatum refrenatione, dignisque paenitentiae operibus susceptis, ne praetermittatis supplicationes vestras ei magls acceptas reddere, qui "allevai omnes, qui corruunt, et erigit omnes elisos", 61 ut miserentissimus Bedemptor harum angustiarurn finem maturet; atque ita haec sacri Psaltis verba precibus quoque vestris respondeant: " Clamaverunt ad Dominum cum tribularentur, et de necessitatibus eorum liberavit eos". 6281.- Ac vos item, candida puellorum agmina, quos Christus Dominus in deliciis habet, castas preces cum Ecclesiae precibus coniunctas, ubi potissimum Angelorum vescimini Pane, ex ingenuo pectore fundite. Ac profecto Sacratissimum Cor lesu, quod tanta vos cariiate complectitur, innocentium animorum obsecrationes neutiquam respuet. Precatione utimini omnes, continenterque utimini : sine intermissione orate". 6382.- Ita enim illud in rem deducetis, quod Divinus Magister praecipit sacroque Cordis sui testamento cavet: ut omnes unum sint: "ut omnes videlicet in eiusdem fidei caritatisque consensu atque unitate vivant, unde perspiciant homines quid valeant quidve efficienter gignere possint cum peracta a Christo redemptio, tum constitutae ab eo Ecclesiae opus et labor.83.- Priscorum Ecclesiae temporum fideles divinum hoc praeceptum, quod et intellegentia tenebant et ad effectum operibus deducebant, significanti quadam precatione complexi sunt; cum iis igitur coniuncti eadem vos orando exprimite sensa, quae tam sunt nostrae huius aetatis necessitatibus accommodata: "Recordare, Domine, Ecclesiae tuae, ut eam liberes ab omni malo, eamque perficias in caritate tua ; et collige eam a quattuor ventis sanctificatam in regnum tuum, quod ei parasti; quoniam tua est virtus et gloria in saecula". 6584.- Postremo id vehementer cupientes ut Deus, auctor pacis et amator, Ecclesiae suae obtestationes benignus admittat, supernorum conciliatricem munerum atque propensae voluntatis Nostrae testem, Apostolicam vobis omnibus Benedictionem paterno animo impertimus.85.- Datum ex Arce Gandulphi, prope Romani, die xx mensis Octobris, anno MDCCCCXXXIX, Pontifìcatus Nostri primo.PIUS PP. XII
1 Acta Leonis XIII, vol. V, p. 118.
2 Cf. 1Tm 6,15; Ap 19,16.
3 Mc 10,14.
4 Cf. Is 12,3.
5 Jr 17,13.
6 Cf. Qo 9,18.
7 Is 42,18.
8 Mt 9,38 Lc 10,2.
9 Cf. Mt 9,38 Lc 10,2.
10 Ps 44,1
11 S. Augustinus, In Ev. Ioa., tract. 51, n. 13.
12 Is 9,6.
13 Ep 1,10.
14 Cf. 2Co 13,11.
15 Ac 10,38.
16 Mt 22,21.
17 Hymn. Fest. Epiph.
18 Cf. Lc 2,14.
19 Jn 14,27.
20 Cicero, Orat. L. II, 9.
21 Cf. Jb 9,4.
22 Cf. Ep 2,20.
23 Mt 16,18.
24 Cf. Mt 7,26-27.
25 Cf. Lc 22,53.
26 Mt 24,8.
27 Lc 19, 42.
28 S. Aug., Ep. 137 ad Marcellinum, c.3, n. 17.
29 Ps 56,2.
30 Ps 144,14.
31 Ps 106,13.
32 1Th 5,17.
33 Jn 17,21.
34 Doctrina Apost. C. 10.
Latin - Summi Pontificatus - 40